Türk Hukuku'nda Vasiyetnamenin Önemi

Herkese güzel, mutlu, huzurlu günler diliyorum. Bugün özellikle günlük hayatta sürekli karşımıza çıkan, ölüm döşeğinde bekleyen Hakkı Emminin evlatlarını yanına çağırıp “ Oğullarım, size son vasiyetim ………” diye beyan ettiği fakat gerçek hayatta durumun hiç de böyle olmadığı bir konuyu esas alacağım: VASİYETNAME.

Peki nedir vasiyetname?
Vasiyetname mirasbırakanın, ölümünden sonra geçerli olmak üzere mal varlığının bir kısmı veya tamamının mirasçısı olsun olmasın gerçek veya tüzel kişilere devri yapılması amacı ile yaptığı irade beyanıdır. Bu sebeple ortada bir vasiyetname olması için mirasbırakanın herhangi bir baskı veya tehdit altında kalmadan özgür bir şekilde mal varlığına yönelik yapmış olduğu bir irade beyanı olması gerekir. Eğer bu irade beyanı mirasbırakan tarafından özgür bir şekilde yapılmamış, yanılma, aldatma veya korkutmaya dayalı olarak dış etkenlerin etkisi olmuşsa bu durumda vasiyetnamenin iptali gündeme gelebilmektedir. Bu konuyu ileride ayrıntılı olarak değineceğim.
Vasiyetnamenin geçerli olabilmesi için vasiyetnameyi düzenleyenin düzenleme hususunda ehil olması ve vasiyetnamenin şekil şartına uygun olarak yapılması gerekir. Vasiyetnameyi düzenleyen için öngörülen şart kanunumuzda “Vasiyet yapabilmek için ayırt etme gücüne sahip ve on beş yaşını doldurmuş olmak gerekir” olarak değinilmiştir. Bu sebeple vasiyetnameyi yazan kişi akli dengesi yerinde olmalı ve 15 yaşını doldurmuş bulunmalıdır. Kanunumuz vasiyetname düzenlemek için 3 farklı şekil şartı öngörmüştür. Bunlar:
•    El Yazılı Vasiyetname
•    Resmi Vasiyetname
•    Sözlü (Şifahi) Vasiyetname

EL YAZILI VASİYETNAME: 
Öncelikle genelde yaygın olarak kullanılan El Yazılı Vasiyetnameden bahsetmek istiyorum. Adından da anlaşılacağı üzere el yazılı vasiyetname vasiyetnameyi düzenleyenin kendi el yazısıyla yazmış olduğu vasiyetnamedir. El yazılı vasiyetnamenin yapıldığı yıl, ay ve gün gösterilerek başından sonuna kadar mirasbırakanın el yazısıyla yazılmış ve imzalanmış olması zorunludur. Sadece imzanın atılmış olması bu vasiyetname için yeterli değildir. Vasiyetin baştan sona mirasbırakan tarafından doldurulup daha sonra imza atılması gerekir. Vasiyetnamenin eski harflerle (Arap Alfabesiyle) yazılmış olması vasiyetnamenin geçerliliğini etkilemez. Ayrıyeten vasiyetname her dilde yazılabilir. Yeter ki vasiyetçinin bildiği bir dilde yazılmış olsun. Bu hususlar haricinde mirasbırakan, vasiyetnameye bir zarar gelmemesi için el yazılı vasiyetnameyi, saklanmak üzere açık veya kapalı olarak notere, sulh hâkimine veya yetkili memura bırakılabilir.

RESMİ VASİYETNAME: 
Resmi vasiyetname iki tanığın katılmasıyla birlikte resmî memur tarafından düzenlenen vasiyetname şeklidir. Resmî memur, sulh hâkimi, noter veya kanunla kendisine bu yetki verilmiş diğer bir görevli olabilir. Mirasbırakan, arzularını resmî memura bildirir. Bunun üzerine memur, vasiyetnameyi yazar veya yazdırır ve okuması için mirasbırakana verir. Vasiyetname, mirasbırakan tarafından okunup imzalanır. Memur, vasiyetnameyi tarih koyarak imzalar. Vasiyetnameye tarih ve imza konulduktan hemen sonra mirasbırakan, vasiyetnameyi okuduğunu, bunun son arzularını içerdiğini memurun huzurunda iki tanığa beyan eder. Tanıklar, bu beyanın kendi önlerinde yapıldığını ve mirasbırakanı tasarrufa ehil gördüklerini vasiyetnameye yazarak veya yazdırarak altını imzalarlar. Vasiyetname içeriğinin tanıklara bildirilmesi zorunlu değildir.

Bu aşamaya kadar anlattıklarım okuma yazma bildiği halde vasiyetnameyi daha güvende tutmak ve garanti altına almak için mirasbırakanın resmi olarak düzenlemek istediği vasiyetname modelidir. Kanun okuma yazma bilmeyenler için ayrıyeten bir hüküm getirmiştir. Bu kapsamda Mirasbırakan vasiyetnameyi bizzat okuyamaz veya imzalayamazsa, memur vasiyetnameyi iki tanığın önünde ona okur ve bunun üzerine mirasbırakan vasiyetnamenin son arzularını içerdiğini beyan eder. Bu durumda tanıklar, hem mirasbırakanın beyanının kendi önlerinde yapıldığını ve onu tasarrufa ehil gördüklerini; hem vasiyetnamenin kendi önlerinde memur tarafından mirasbırakana okunduğunu ve onun vasiyetnamenin son arzularını içerdiğini beyan ettiğini vasiyetnameye yazarak veya yazdırarak altını imzalarlar.  Uygulamada genelde okuma yazma bilmeyenlerin kullandığı vasiyetname bu şekildedir.

KİMLER TANIK OLAMAZ?
Kanunumuz tanıklık hususunun kötüye kullanılabileceğini göz önünde bulundurarak tanık olabilecek kimseleri sınırlamıştır.  Bu kapsam aşağıda sayılan kişiler resmi vasiyetnamenin düzenlenmesinde tanık olamayacaktır.
•    Fiil ehliyeti bulunmayanlar, 
•    Bir ceza mahkemesi kararıyla kamu hizmetinden yasaklılar,
•    Okur yazar olmayanlar, 
•    Mirasbırakanın eşi, üstsoy ve altsoy kan hısımları, kardeşleri ve bu kişilerin eşleri,
Resmî vasiyetnamenin düzenlenmesine memur veya tanık olarak katılamazlar. Ayrıyeten vasiyetnameyi düzenleyen muris resmî vasiyetnamenin düzenlenmesine katılan memura ve tanıklara, bunların üstsoy ve altsoy kan hısımlarına, kardeşlerine ve bu kişilerin eşlerine o vasiyetname ile kazandırmada bulunamayacaktır.
Resmî vasiyetnameyi düzenleyen memur, vasiyetnamenin aslını saklamakla yükümlüdür.

SÖZLÜ (ŞİFAHİ) VASİYETNAME: 
Halk arasında ölüm döşeğinde söylenen vasiyetname olarak bilinen vaisyetname türüne geldik sonunda. Mirasbırakan; yakın ölüm tehlikesi, ulaşımın kesilmesi, hastalık, savaş gibi olağanüstü durumlar yüzünden resmî veya el yazılı vasiyetname yapamıyorsa, sözlü vasiyet yoluna başvurabilir. Dolayısıyla sözlü vasiyetname yapılabilmesi için diğer vasiyet türlerinin mücbir hallerden ötürü yapılamıyor olması gerekir. Sözlü vasiyetname yapılabilmesi için mirasbırakan, son arzularını iki tanığa anlatır ve onlara bu beyanına uygun bir vasiyetname yazmaları veya yazdırmaları görevini yükler. Bu sebeple sözlü olarak söylenilen vasiyetin daha sonrasından tanıklar tarafından yazıya geçirilmesi gerekir. Tanıkların yazıyı bizzat el yazısıyla yazması şart değildir. El yazılı vasiyetnamede istenen şart burada aranmaz. Resmî vasiyetname düzenlenmesinde okur yazar olma koşulu dışında, tanıklara ilişkin yasaklar, sözlü vasiyetteki tanıklar için de geçerlidir. Bu sebeple tanıklar sözlü vasiyetname ile herhangi bir kazanımda bulunamazlar. Mirasbırakan için sonradan diğer şekillerde vasiyetname yapma olanağı doğarsa, bu tarihin üzerinden bir ay geçince sözlü vasiyet hükümden düşer.
Yukarı açıklandığı üzere vasiyetname düzenlenmesi birtakım şartları tabi kılınmış bu şartların gerçekleşmemesi halinde vasiyetname sakat olabileceği gibi ilgililer vasiyetnamenin iptali davası açarak iptalini talep edebileceklerdir. Mirasbırakan, vasiyetname için kanunda öngörülen şekillerden birine uymak suretiyle yeni bir vasiyetname yaparak önceki vasiyetnameden her zaman dönebilir. Sonradan yazılan vasiyetname önceki vasiyetnamenin bir kısmını veyahut tamamını geçersiz kılabilir. Vasiyetnamenin tamamından veya bir kısmından dönülebilir. 

Yukarıda açıklandığı üzere vasiyetnamenin önemi ve hangi koşullarda vasiyetnamenin geçerli olacağına ilişkin dikkat edilmesi gereken hususları sizler için derledim. Düzenlersiniz, düzenlemezsiniz sizin bileceğiniz iş ama vasiyetnamenin önemi sizden sonrası için büyük önem arz etmekte. Umarım yazı faydalı olmuştur. Bir sonraki yazıma kadar sağlıcakla kalın, sevgiyle kalın…

Av. Burak Kılıç